هر وسیله نقلیه موتوری و غیر موتوری و یدک متصل که در راهها حرکت میکند و همچنینوسایل نقلیه موتوری ویژه کشاورزی، صنعتی و عمرانی باید دارای شماره باشند.
تا زمانی که انجام عملیات شماره گذاری وسایل نقلیه کشاورزی، صنعتی و عمرانی به طورکامل از سوی راهنمایی و رانندگی صورت نپذیرفته است و پس از آن، تردد این وسایل بر اساس دستورالعملیکه به تأیید وزارتخانههای کشور و راه و ترابری میرسد، انجام خواهد شد.
خودروها و موتورسیکلتها و دوچرخههای ساخت داخل و وارداتی از نظر ایمنی و کیفیتباید استانداردهای مصوب مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران را دارا باشند و به علاوه از نظرآلودگیهای زیست محیطی، استانداردهای مصوب شورایعالی حفاظت محیط زیست را رعایت نمودهباشند.
تشخیص انواع وسایل نقلیه غیر موتوری که باید شماره گذاری شوند با راهنمایی و رانندگیاست، مگر در مواردی که قانون خاصی وجود داشته باشد.
مالک وسیله نقلیه موضوع ماده قبل مکلف است خود و یا به وسیله نماینده قانونی خود، بامراجعه به نزدیکترین واحد شماره گذاری یا مرکزی که به همین منظور تعیین و اعلام میگردد، مدارک لازم را ارایه نماید. واحد شماره گذاری پس از بررسی آنها، اقدام به تخصیص پلاک به شخص و تحویل آن مینماید.
انواع پلاکها و ابعاد و رنگهای آنها برای وسایل نقلیه مختلف در دستورالعمل یاد شدهمشخص میگردد.
هرگاه اشخاص دیگری در مالکیت وسیله نقلیه شریک بوده و یا نسبت به آن حق عینی داشتهباشند، نام و نشانی دقیق آنان نیز باید در درخواست قید شود.
در موارد زیر راهنمایی و رانندگی از انجام عمل شماره گذاری خودداری مینماید :
در صورتی که مفاد تبصره (2) ماده (2) رعایت نشده باشد و یا اصالت وسیله نقلیه هنگام بازدید بهوسیله مأموران مربوط تأیید نگردد.
چنانچه مشخصات وسیله نقلیه با آنچه در اسناد مربوط ذکر شده مطابقت نداشته باشد.
اگر تخصیص شماره به نام مالک به دلایل قانونی ممنوع باشد.
چنانچه وسیله نقلیه، علایم و تجهیزات پیش بینی شده در این آییننامه را نداشته باشد.
هرگاه حقوق دولتی و عوارضی که به طور قانونی به وسیله نقلیه تعلق گرفته پرداخت نشده باشد.
در صورت نداشتن برگ معاینه فنی به استثنای وسایل نقلیهای که از تاریخ ساخت آنها دو سال سپرینشده است.
به هنگام نقل و انتقال مالکیت، اوراق شدن و یا از بین رفتن وسیله نقلیه، پلاکها در واحد شمارهگذاری یا مراکز مجاز از روی وسیله نقلیه فک و نزد راهنمایی و رانندگی نگهداری میشود.
در صورت خرید خودرو، صاحب پلاکها یا نماینده قانونی وی باید برای دریافت مجوز نصبپلاک بر روی وسیله نقلیه خریداری شده به واحد شماره گذاری یا مراکز مجاز مراجعه نماید.
اشخاص حقیقی یا حقوقی دارنده پلاک، مکلفند پس از گذشت حداکثر ده روز از زمان تغییرمحل اقامت یا فعالیت، نشانی و کد پستی خود را به طور کتبی به نزدیکترین واحد شمارهگذاری اعلام نمایند.
در صورتی که وسیله نقلیه از سوی مراجع صلاحیت دار توقیف، تملیک، ضبط یا مصادره شود،باید مراتب حداکثر ظرف پانزده روز از سوی مرجع مربوط و یا منتقل الیه یا نماینده قانونی وی به واحدشماره گذاری محل اعلام گردد.
چنانچه پلاک به نام شخص حقوقی باشد، مدیر مربوط مکلف است حداکثر ظرف 48 ساعتپس از تاریخ درج آگهی انحلال در روزنامه، مراتب را به نزدیکترین واحد شماره گذاری به طور کتبی اعلامنماید.
در صورت فوت یا محجور شدن مالک وسیله نقلیه، بر حسب مورد، نماینده قانونی وراث باارائه گواهی تسلیم دادخواست حصر وراثت به دادگاه، و یا وصی و یا قیم مکلف است حداکثر ظرف مدت دوماه از تاریخ فوت یا حجر به نزدیکترین واحد شماره گذاری برای اعلام استفاده کننده مجاز از وسیله نقلیهمراجعه نماید.
اشخاص مندرج در مواد (8 و9) فوق مکلفند حداکثر ظرف مدت شش ماه، برای معرفی مالکو یا متصرف قانونی جدید وسیله نقلیه، به منظور تغییر مالکیت و ثبت آن، به راهنمایی و رانندگی مراجعهنمایند.
سازمان ثبت احوال کشور موظف است از طریق شبکه رایانه ای، اطلاعات فوت شدگان راحداکثر ظرف مدت یک هفته از تاریخ فوت در اختیار راهنمایی و رانندگی محل قرار دهد.
نصب پلاک بر روی وسیله نقلیه به طریق زیر انجام میگیرد :
برای وسایل نقلیه سه چرخ یا بیشتر با وزن خالی بیش از 400 کیلوگرم، یک پلا ک در جلو و پلاکدیگر در عقب آن نصب میشود.
بر روی وسایل نقلیه دو چرخ تنها یک پلاک، آن هم در عقب وسیله نقلیه نصب میگردد.
بر روی یدکها و نیمه یدکها یک پلاک در عقب نصب میگردد.
پلاک یا پلاکها باید در محل تعیین شده نصب شوند.
به همراه یک زوج پلاک، پلاک سوم وسیله نقلیه نیز به صورت برچسب از سوی راهنمایی ورانندگی یا اشخاص مورد تأیید او صادر و بر روی شیشه جلو یا عقب وسیله نقلیه نصب میگردد. این برچسب دارای اطلاعات شماره پلاک، تاریخ سپری شدن اعتبار پلاک، کد واحد شمارهگذاری وشماره شناسایی وسیله نقلیه
Vin) میباشد.
در صورت مفقود شدن و یا سرقت پلاک، شماره پلاک یاد شده از فهرست پلاکهای فعالخارج و در فهرست پلاکهای سرقتی و مفقود شده قرار داده خواهد شد.
برای پلاکی که زایل میشود، بنا به درخواست مالک و با مراجعه به واحد شماره گذاری براساس دستورالعمل یاد شده پلاک جدید صادر میشود.
راهنمایی و رانندگی پس از تخصیص شماره پلاک به مالک وسیله نقلیه و ورود اطلاعات مالک(شماره ملی) و وسیله نقلیه به سامانه، کارت مشخصات و شناسنامه مالکیت وسیله نقلیه را صادر و بر حسبمورد، به نشانی (کدپستی) مالک ارسال و یا به وی تسلیم مینماید.
هرگاه پلاک، کارت مشخصات یا شناسنامه مالکیت وسیله نقلیه مفقود و یا از بین برود مالکیا نماینده قانونی وی مکلف است مراتب را حداکثر ظرف (48) ساعت به واحد شماره گذاری راهنمایی ورانندگی و یا مراکز مجاز اعلام کند و اقدام به دریافت پلاک جدید، کارت مشخصات یا شناسنامه مالکیتالمثنی نماید.
سازندگان و فروشندگان وسایل نقلیه موتوری موظفند به منظور عرضه و انتقال وسایل نقلیه ازمحلی به محل دیگر یا برای انجام آزمایش فنی وسیله نقلیه بدون انجام تشریفات شماره گذاری از راهنمایی ورانندگی پلاک ویژه دریافت نمایند.
راهنمایی و رانندگی میتواند پلاک ویژه تحویلی به سازندگان یا فروشندگان وسایل نقلیه را، بهعلت نداشتن نیاز به استفاده یا استفاده برخلاف مقررات پس بگیرد.
کلیه کارخانجات سازنده و مونتاژ خودرو و موتورسیکلت مکلفند تولیدات خود را پیش ازعرضه به بازار و فروش به اشخاص، با نظارت و برابر دستورالعمل اعلا میراهنمایی و رانندگی شماره گذارینمایند.
هنگام نقل و انتقال مالکیت وسایل نقلیه، متعاملین یا قائم مقام قانونی آنها ابتدا درخواستخود را به راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی یا مراکز مجاز تعیین شده ارایه مینمایند تا پس از احراز اصالتخودرو و تطبیق مدارک آنها، نسبت به فک پلاک منصوبه بر روی خودروی مورد معامله و اختصاص پلاکجدید و صدور شناسنامه جدید و ثبت تغییرات مزبور در نظام رایانهای راهنمایی و رانندگی اقدام گردد.
شرایط و نحوه احراز صلاحیت مراکز مجاز موضوع این فصل و نحوه نظارت بر آنها به موجبدستورالعملی خواهد بود که با پیشنهاد راهنمایی و رانندگی به تصویب وزیر کشور میرسد.
مالک وسیله نقلیه چنانچه قصد تغییر رنگ یا تعویض هر یک از قطعات اصلی وسیله نقلیهشامل موتور، شاسی و اتاق را داشته باشد باید پیشتر مجوز لازم را از واحد شماره گذاری راهنمایی و رانندگیدریافت نماید.
وسایل نقلیه عمومی باری و مسافری مشمول مقررات مربوط میباشند.
تعویض قطعات اصلی و همچنین تغییر رنگ وسایل نقلیه وارداتی پیش از شماره گذاری نیزمنوط به دریافت مجوز کتبی از واحدهای شماره گذاری میباشد.
در صورت سرقت، مفقود شدن و یا اگر به هر علتی وسیله نقلیهای مورد تصرف غیرقانونیقرار گیرد، مالک و یا نماینده قانونی وی مکلف است بلافاصله مراتب را به نزدیکترین واحد انتظامی اعلامنماید.
هرگاه پلاک به اشتباه بر روی وسیله نقلیه نصب شده باشد، راهنمایی و رانندگی موظف استپلاک مالک وسیله نقلیه را اخذ و پس از رفع اشتباه پلاک را بازگرداند.
هر شخص حقیقی یا حقوقی میتواند به تعداد وسایل نقلیه ملکی خود مطابق مصاده (3) پلاکدریافت نماید.