هرکس بخواهد با هر نوع وسیله نقلیه موتوری زمینی رانندگی نماید باید گواهینامه متناسبرانندگی با آن وسیله نقلیه را دارا باشد.
با متخلفان برابر قوانین و مقررات رفتار میشود.
به شرح جدول زیر و توضیحات آن است، که باشرایط زیر از سوی راهنمایی و رانندگی صادر میشود :
1- حداقل سن 15 سال تمام.
2- ارائه گواهي سلامت جسمي و رواني از مراجع صلاحيت دار پزشكي.
3- قبول شدن در آزمونهای آییننامه و مهارت عملی رانندگی با موتورگازی
1- حداقل سن 17 سال تمام
2- ارائه گواهي سلامت جسمي و رواني از مراجع صلاحيتدار پزشكي.
3- قبول شدن در آزمون هاي آيين نامه و مهارت عملي رانندگي با موتورسيكلت مربوط.
1- حداقل سن 18 سال تمام
2- ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی
3- دارا بودن گواهینامه موتورسیکلت تا200 سی سی حجم موتور (الف- 2) که حداقل یک سال تماماز تاریخ صدور آن گذشته باشد
4- قبول شدن در آزمونهای آییننامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
1-حداقل سن 18 سال تمام
2- ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
3- قبول شدن در آزمونهای آییننامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط، این نوع گواهینامهبرای درخواست کنندگان در اولین مرحله با اعتبار موقت یک ساله صادر میشود و در مدت یاد شده دارندهآن مکلف به رعایت محدودیتها و شرایط ویژهای میباشد که در صورت رعایت آنها و رعایت مقررات اینآییننامه و مرتکب نشدن تخلف، به گواهینامه رانندگی با اعتبار موضوع تبصره (6) این ماده تبدیل خواهدشد.
شرایط و ضوابط مربوط به رانندگی با گواهینامه موقت و نحوه تبدیل آن، به موجب دستورالعملی است کهبه پیشنهاد راهنمایی و رانندگی و تصویب وزیر کشور، مشخص و اعلام میگردد.
1- حداقل سن 21 سال تمام
2- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهینامه رانندگی (ب-1)
3- ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی
4- قبول شدن در آزمونهای آییننامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
1- حداقل سن 23 سال تمام
2- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهینامه رانندگی (ب-1)
3- ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
4- قبول شدن در آزمونهای آییننامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
1- حداقل سن 23 سال تمام
2- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهینامه رانندگی (ب-2)
3- ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
4- قبول شدن در آزمونهای آییننامه و مهارت عملی با وسیله نقلیه مربوط
1- حداقل سن 25 سال تمام
2- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهینامه رانندگی (پ-1)
3- ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
4- قبولشدن در آزمونهای آییننامه و مهارت عملی با وسیله نقلیه مربوط
1- حداقل سن 18سال تمام
2- ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
3- قبول شدن در آزمونهای آییننامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
1- حداقل سن 23 سال تمام
2- ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
3- قبول شدن در آزمونهای آییننامه رانندگی و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
درگواهینامههای رانندگی ویژه، نوع وسیله نقلیهای که دارنده میتواند با آن رانندگی کند، قید میشود.
برای رانندگی با وسایل نقلیه ویژهای که سرعت آنها از 30 کیلومتر در ساعت تجاوز میکند، در شهرها وراههای عمومی، علاوه بر داشتن گواهینامه ویژه، داشتن گواهینامه (پ -1) نیز ضروری است.
در کلیه موارد بالا علاوه بر رعایت شرایط تعیین شده، ارائه گواهی طی دوره آموزش آییننامه و مقررات راهنمایی و رانندگی و همچنین ارائه گواهی طی دوره کسب مهارت عملی رانندگی، از آموزشگاههای رانندگی مجاز الزامی میباشد.
درخواست کنندگان یا دارندگان گواهینامههای (ب، پ و ت) که خواستار رانندگی با وسیله نقلیه دارای یدک هستند، باید آموزشهای لازم را کسب نمایند.
برای وسایل نقلیه ویژه با توجه به کاربری مربوط، ارائه گواهی کسب مهارت عملکرد ویژه از مراکز مجاز یادشده الزامی است.
راهنمایی و رانندگی میتواند در صورت لزوم آزمایش مجدد مقررات راهنمایی و رانندگی راپیش از انجام آزمون مهارت عملی از درخواست کنندگان به عمل آورد.
مراجع انجام معاینات پزشکی و همچنین ضوابط احراز سلامت جسمی و روانی درخواستکنندگان و هرگونه تغییر در آن به پیشنهاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی توسط کارگروهی متشکلاز نمایندگان وزارتخانههای کشور، راه و ترابری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و راهنمایی و رانندگیتعیین میگردد ( پیوست شماره 2).
درکلیه موارد بالاآزمون آییننامه و مقررات راهنمایی و رانندگی به صورت نوشتاری و یا رایانهای انجام میگیرد.
مدت اعتبار انواع گواهینامه رانندگی پنج سال است و پس از پایان اعتبار آن و در صورتاحراز سلامت جسمی و روانی، برای دورههای پنج ساله تمدید میگردد.
برای افرادی که سن آنها بیش از 70 سال تمام باشد، لازم است سلامت جسمی و روانی هر دو سال بررسیو احراز گردد.
وضعیت ظاهری درخواست کننده (نقص عضو) با گواهی سلامت جسمی و روانی صادره ازمراکز پزشکی مجاز تعیین شده به وسیله افسران کارشناس تطبیق داده میشود و در صورت وجود مغایرتموضوع به کمیسیون پزشکی نیروی انتظامی ارجاع میگردد.
درخواست کننده هر نوع گواهینامه رانندگی باید مدارکی را که از طرف راهنمایی و رانندگیاعلام میشود به مراجع آگهی شده ارائه کند.
مندرجات گواهینامه رانندگی شامل نوع و یا پایه و گروه گواهینامه رانندگی، مدت اعتبار،مشخصات راننده (کد ملی)، نام واحد صادرکننده، امضای صادر کننده، شماره مسلسل، تاریخ و شمارهصدور، عکس درخواست کننده، مهر واحد صدور و مشخصات ضروری دیگر میباشد.
هرگاه درخواست کننده گواهینامه رانندگی در آزمایشهای مربوط موفق گردد، گواهینامهرانندگی پس از رویت مدارک لازم صادر و به او تسلیم خواهد شد.
دارنده گواهینامه موظف است ظرف یک ماه پیش از پایان مهلت مقرر، برای تمدید مدت اعتبار یاتعویض آن به گواهینامه معادل به راهنمایی و رانندگی مراجعه نماید.
راهنمایی و رانندگی هنگام تمدید یا تعویض گواهینامه، ضمن دریافت گواهی سلامت جسمی و روانی ازدرخواست کننده، میتواند آزمونهای لازم را از وی به عمل آورد.
مأموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه هنگام کنترل گواهینامه رانندگان موظفند در صورتی که تاریخاعتبار آن سپری شده باشد، گواهینامه رانندگی را با ارائه رسید اخذ و پس از اعمال قانون، گواهینامه یاد شدهرا برای تمدید و یا تجدید به اداره مربوط ارسال نمایند.
دارنده گواهینامه موظف است حداکثر ظرف مدت یک ماه با مراجعه به واحد مربوط برای دریافتگواهینامه رانندگی جدید اقدام نماید.
دارندگان گواهینامه پایه بالاتر در گروه مربوط، میتوانند رانندگی وسایل نقلیه موضوعگواهینامههای پایه پایین تر، به جز پایه (الف)، را انجام دهند.
دستورالعمل نحوه زمانبندی و ضوابط چگونگی انجام آزمونها، تمدید اعتبار، تجدید آزموندر صورت مردود شدن درخواست کننده و نحوه و میزان عوارض و مالیات مصوب قابل دریافت و نظایر آناز سوی راهنمایی و رانندگی تهیه و به اطلاع عموم رسانده میشود.
در صورتی که دارنده گواهینامه بخواهد برای دریافت گواهینامه از انواع دیگر اقدام نماید،موظف است در آزمونهای مربوط شرکت کند.
پس از قبول شدن چنانچه گواهینامه قبلی پیش نیاز گواهینامه مورد درخواست باشد، از درخواستکننده اخذ و گواهینامه جدید صادر و به وی تحویل میگردد.
رانندگی با هر نوع تاکسی و وسایل نقلیه عمومی در شهرها و وسایل نقلیه عمومی جاده ای،علاوه بر گواهینامه رانندگی متناسب، حسب مورد، نیازمند داشتن مجوز از شهرداری و یا دفترچه کار یا برگفعالیت صادره از سوی وزارت راه و ترابری میباشد.
درصورتی که گواهینامه رانندگی مفقود شود یا از بین برود، دارنده آن میتواند درخواستصدور المثنی نماید.
پس از احراز درستی ادعای درخواست کننده، با دریافت مدارک لازم وگواهی سلامت جسمی و روانیدرخواست کننده و با رعایت ضوابطی که راهنمایی و رانندگی اعلام مینماید، گواهینامه المثنی صادر و به ویتسلیم میگردد.
دارندگان گواهینامههای معتبر خارجی (اعم از ایرانیان یا خارجیان) میتوانند تا شش ماهپس از ورود در ایران رانندگی نمایند.
ولی در صورت تمایل به ادامه رانندگی در ایران باید پیش از سپری شدن مدت یاد شده گواهینامه خارجیخود را به گواهینامه ایرانی تبدیل نمایند.
دارندگان گواهینامه رانندگی کشورهای غیر از متعاهدین کنوانسیونهای 1968 وین (قانونالحاق ایران به کنوانسیون عبور و مرور در جادهها و کنوانسیون مربوط به علایم راهها: مصوب 1354)، باید ترجمه معتبر گواهینامه را همراه داشته باشند.
تبدیل گواهینامههای رانندگی معتبر صادر شده از کشورهای خارجی، که گواهینامه صادره ازایران در قلمرو سرزمینی آنان برای رانندگی معتبر محسوب میشود و یا آن کشور از متعاهدین کنوانسیونهای1968 وین راجع به مقررات عبور و مرور در راهها و علایم راهها به شمار میآید، با رویت اصل گواهینامهخارجی و با احراز سلامت جسمی و روانی درخواست کننده صورت میپذیرد.
در موارد دیگر تبدیل گواهینامههای رانندگی با تأیید وزارت کشور صورت میپذیرد.
مأموران سیاسی و کنسولی و اعضای سازمانهای بینالمللی میتوانند برای تبدیلگواهینامههای خود مدرک مندرج در ماده (35) را از طریق وزارت امور خارجه به راهنمایی و رانندگی ارسالدارند.
صدور گواهینامه مجدد برای کسانی که گواهینامه رانندگی آنان اخذ و یا توقیف شده باشدممنوع است و در صورت صادر شدن از درجه اعتبار ساقط میباشد و به وسیله راهنمایی و رانندگی اخذ وابطال خواهد شد.
راهنمایی و رانندگی موظف است در صورتی که گواهینامه رانندگی اشتباه یا ناقص صادر شدهباشد از دارنده آن اخذ و پس از رفع اشتباه و نقص، گواهینامه صحیح را صادر و به وی بازگرداند.
هرگاه دارنده گواهینامه یکی از شرایط پزشکی موضوع تبصره (3) ماده (27) را از دستبدهد، موظف است حداکثر ظرف یک ماه به راهنمایی و رانندگی مراجعه نماید.
راهنمایی و رانندگی دارنده گواهینامه را برای انجام معاینات و آزمایشهای ضروری پزشکی به مراکزپزشکی مجاز معرفی مینماید.
در صورتی که نداشتن شرایط و صلاحیت رانندگی ضمن آزمایش جدید محرز گردد، گواهینامه از ویاخذ و گواهینامه متناسب با شرایط جسمانی وی تعیین و پس از صدور به وی تسلیم میشود و در صورتنداشتن صلاحیت رانندگی، گواهینامه ابطال میگردد.
در صورت کشف نقص عضو موثر، از سوی مأموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه، گواهینامهرانندگی اخذ و تا زمان بررسیهای پزشکی و اعلام امکان صدور گواهینامه مجدد، دارنده گواهینامه حقرانندگی ندارد.
در صورتی که راننده به علت تکرار ارتکاب تخلفات مهم و حادثه ساز در یک سال، حدنصاب نمره منفی را دریافت نماید، گواهینامه رانندگی وی به استناد قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذجرایم رانندگی: مصوب 1350:، ضبط یا ابطال خواهد شد.
نحوه شرایط و مسؤول صدور گواهینامه راهبران انواع وسایل حمل و نقل ریلی شهری و حومه،برابر دستورالعملی خواهد بود که به تصویب شورایعالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور برسد.